Vatandoshlarni ko‘chirish bo‘yicha Davlat dasturida ishtirok etish
Rossiyada vatandoshlarni koʻchirish boʻyicha Davlat dasturi mavjud. Ushbu dasturda chet elda yashovchi, Rossiya Federatsiyasida qonuniy asosda doimiy yoki vaqtincha yashaydigan yoki Rossiya Federatsiyasi hududiga favqulodda vaziyatda kelgan, Rossiya Federatsiyasi hududida qochoq deb tan olingan yoki Rossiya Federatsiyasi hududida vaqtinchalik boshpana olgan vatandoshlar ishtirok etishlari mumkin.
1999 yil 24 maydagi “Rossiya Federatsiyasining xorijdagi vatandoshlarga nisbatan davlat siyosati toʻgʻrisida” gi 99-FZ-sonli Federal qonunining 1-moddasiga muvofiq, vatandoshlar bir davlatda tugʻilgan, u erda yashaydigan yoki istiqomat qiluvchi va umumiy til, tarix belgilariga ega boʻlgan shaxslardir, madaniy meros, urf-odatlar va an’analar, shuningdek, bu shaxslarning avlodlari toʻgʻridan-toʻgʻri koʻtarilish yoʻnalishida boʻlgan qarindoshlar.
Ushbu Federal qonunning qoidalariga muvofiq, quyidagilarni vatandoshlar deb hisoblash mumkin:
– Rossiya Federatsiyasi hududidan tashqarisida doimiy yashaydigan Rossiya fuqarolari;
Rossiya Federatsiyasi hududidan tashqarida yashovchi va, qoida tariqasida, tarixiy ravishda Rossiya Federatsiyasi hududida yashovchi xalqlarga mansub shaxslar va bu shaxslarning avlodlari, shuningdek, Rossiya Federatsiyasi bilan maʼnaviy, madaniy va huquqiy aloqalar foydasiga erkin tanlov qilgan shaxslar, hamda ularning toʻgʻridan-toʻgʻri koʻtarilish yoʻnalishida boʻlgan qarindoshlar, ilgari Rossiya Federatsiyasi hududida yashagan, shu jumladan:
– SSSR fuqarolari boʻlgan, SSSR tarkibiga kirgan davlatlarda yashovchi, ushbu davlatlarning fuqaroligini olgan yoki fuqaroligi boʻlmagan shaxslarga aylangan shaxslar;
– tegishli fuqarolik mansubligiga ega boʻlgan va chet davlat fuqarosi yoki fuqaroligi boʻlmagan shaxslarga aylangan Rossiya davlati, Rossiya respublikasi, RSFSR, SSSR va Rossiya Federatsiyasidan kelgan muhojirlar (emigrantlar).
– Rossiya Federatsiyasi hududidan tashqarida yashovchi Rossiya Federatsiyasi fuqarolari oʻzining fuqaroliklari asosida vatandosh hisoblanadilar. Ularning vatandoshlikka tegishlilikni tasdiqlovchi hujjat – Rossiya Federatsiyasi fuqaroligining mavjudligini tasdiqlovchi hujjatdir.
Yuqoridagi boshqa shaxslar tomonidan ularning vatandoshlarga tegishli ekanligini eʼtirof etish – bu oʻz-oʻzini identifikatsiyalash, rus tilini, Rossiya Federatsiyasi xalqlarining ona tillarini saqlab qolish, chet elda rus madaniyatini rivojlantirish, Rossiya Federatsiyasi bilan vatandoshlarning yashash joylari davlatlari oʻrtasidagi doʻstona munosabatlarni mustahkamlaydi, vatandoshlarning jamoat birlashmalarini qoʻllab-quvvatlaydi va huquqlarini himoya qilish, Rossiya Federatsiyasi bilan maʼnaviy va madaniy aloqalar foydasiga ushbu shaxslarning erkin tanlovining boshqa guvohnomalar boʻyicha faoliyat yuritadi.
Davlat dasturining ishtirokchisi 18 yoshga toʻlgan, muomala layoqatiga ega va Davlat dasturi tomonidan belgilangan talablarga javob beradigan vatandosh boʻlishi mumkin.
U bilan Rossiya Federatsiyasiga koʻchib oʻtishga haqli boʻlgan Davlat dasturi ishtirokchisining oila aʼzolari: turmush oʻrtogʻi; bolalar, shu jumladan asrab olingan yoki vasiylik (homiylik) ostida boʻlganlar; Davlat dasturi ishtirokchisining turmush oʻrtogʻining (rafiqasining) farzandlari; Davlat dasturi ishtirokchisining ota-onasi va uning rafiqasi (turmush oʻrtogʻi), Davlat dasturi ishtirokchisining opa-singillari va aka-ukalari va uning rafiqasi (turmush oʻrtogʻi); Davlat dasturi ishtirokchisining opa-singillari va aka-ukalari va uning turmush oʻrtogʻining farzandlari, shu jumladan asrab olingan yoki homiylik (vasiylik) ostida boʻlganlar, bobosi, buvisi, nabiralari. Davlat dasturi ishtirokchisining voyaga yetgan oila aʼzosi, turmush oʻrtogʻi bundan mustasno, Davlat dasturida mustaqil ravishda ishtirok etish huquqiga ega.
Davlat dasturida ishtirok etish toʻgʻrisidagi qaror vatandosh tomonidan ixtiyoriy ravishda yashash joyini, ish joyini va (yoki) oʻqish joyini tanlashi va Rossiya Federatsiyasi hududida potentsial mehnat, taʼlim, ijodiy va boshqa imkoniyatlarini amalga oshirishi asosida qabul qilinadi. Davlat dasturi ishtirokchisiga aylangan vatandoshga Rossiya Federatsiyasi hukumati tomonidan besh yil muddatga belgilangan standart sertifikati beriladi.
Sertifikatning amal qilish muddati tugagandan soʻng, vatandosh Davlat dasturining ishtirokchisi maqomini, sertifikatda koʻrsatilgan uning oila aʼzolari – Davlat dasturi ishtirokchisining oila aʼzolari maqomini yoʻqotadi.
Davlat dasturi ishtirokchisining guvohnomasida ishtirokchining oʻzi huquqlari va majburiyatlari, uning oila aʼzolarining huquqlari va majburiyatlari, shuningdek Rossiya Federatsiyasi va Rossiya Federatsiyasi subʼyektlarining Davlat dasturini amalga oshirishda ishtirok etadigan aholi punktining tanlangan toifasi uchun kafolat va ijtimoiy qoʻllab-quvvatlash boʻyicha majburiyatlari tasdiqlangan.
Vatandoshlar Davlat dasturi doirasida doimiy yashash, ishlash va (yoki) oʻqish hamda Rossiya Federatsiyasi hududida oʻzlarining potentsial mehnat, taʼlim, ijodiy va boshqa imkoniyatlarini oʻrganish va amalga oshirish uchun eng yaxshi koʻchish variantini tanlash huquqiga ega.
Davlat dasturiga muvofiq, Rossiya Federatsiyasining subʼyektlarida vatandoshlarni qabul qilish va joylashtirish koʻchishning mintaqaviy dasturlari doirasida amalga oshiriladi, unda Rossiya Federatsiyasi subʼyektlarining aholi punktlari hududida ish bilan taʼminlash, uy-joy bilan taʼminlash va vatandoshlarni ijtimoiy qoʻllab-quvvatlash imkoniyatlari batafsil tavsiflangan.
Koʻchish hududi – bu Rossiya Federatsiyasi subʼyektining hududi yoki uning bir qismi, bu yerda Davlat dasturining ishtirokchilari koʻchish loyihalarini amalga oshirish doirasida maqsadli ravishda jalb qilingan.
Davlat dasturining ishtirokchilari va ularning oila aʼzolari koʻchib oʻtishlari mumkin boʻlgan koʻchish hududlarining ikkita toifasi mavjud: ustuvor boʻlgan koʻchib kirish aholi hududlari va ustuvor boʻlgan koʻchib kirish aholi hududlariga kirmaydigan hududlar.
Saxa Respublikasi (Yakutiya) ustuvor boʻlgan koʻchib kirish aholi hududiga kiritilgan. Ustuvor boʻlgan koʻchib kirish hudud – bu Rossiya Federatsiyasi uchun strategik ahamiyatga ega boʻlgan aholi punktidir. Aholining ustuvor boʻlgan hududlarining roʻyxati Rossiya Federatsiyasi Hukumatining 2013 yil 27 maydagi 848-r-sonli buyrugʻi bilan belgilangan. Davlat dasturida ishtirok etadigan Uzoq Sharq va Zabaykaliya mintaqalari aholisining ustuvor boʻlgan hududlari sifatida tasniflanadi. Bular Uzoq Sharqning oʻnta mintaqasi (Buryatiya Respublikasi, Saxa Respublikasi (Yakutiya), Zabaykaliya, Kamchatka, Primorskiy, Xabarovsk oʻlkalarsi, Amur, Magadan va Saxalin viloyatlari, Yahudiy avtonom viloyati), Baykal mintaqasining bitta subʼyekti (Irkutsk viloyati).
Chet el fuqarolari yoki fuqaroligi boʻlmagan shaxslar – Davlat dasturi ishtirokchilari va ularning oila aʻzolari ham quyidagilarga haqlidir:
– Rossiya Federatsiyasi hukumati tomonidan tasdiqlangan kvotani hisobga olmasdan turib yashash uchun ruxsatnomani va Rossiya Federatsiyasi fuqaroligini olishni soddalashtirilgan tartibda vaqtincha yashash uchun ruxsat olish;
– Patentni olmasdan turib Rossiya Federatsiyasida mehnat faoliyatini amalga oshirish;
– Rossiya Federatsiyasida ishlagan birinchi kundan boshlab jismoniy shaxslarning mehnat faoliyatidan olgan imtiyozli 13 foizli stavkasi boʻyicha soliq toʻlash. Shuningdek, ushbu toifadagi shaxslar yashash joyida roʻyxatdan oʻtish uchun davlat boji toʻlashdan ozod qilingan.
Boshqa davlat kafolatlari, ijtimoiy qoʻllab-quvvatlash, Davlat dasturi ishtirokchisini ish bilan taʼminlash, uni va uning oila aʼzolarini zarur uy-joy bilan taʼminlash mintaqaviy koʻchish dasturlari doirasida amalga oshiriladi.
Rossiya Federatsiyasining subʼyektlari Davlat dasturi ishtirokchilarining uy-joy xarajatlarini subsidiyalashda ishtirok etish va Davlat dasturi ishtirokchilari va ularning oila aʼzolari uchun boshqa kafolatlar va ijtimoiy qoʻllab-quvvatlash choralarini belgilash huquqiga ega.
Saxa Respublikasi (Yakutiya) hududida respublikaning 9 tumani Davlat dasturida qatnashadi:
- Aldan tumani;
- Allixov tumani;
- Anabar tumani;
- Bulun tumani;
- Lenskiy tumani;
- Mirniy tumani;
- Neryungri tumani;
- Nijnekolim tumani;
- Ust-Yanskiy tumani.